Hoe een GerGem-dominee me weer aan het schrijven kreeg

Vorige week las ik een opinieartikel[1] in het Reformatorisch Dagblad over wederdopers, geschreven door ds. C.J. Meeuse. Zijn harde woorden lieten me niet los. Ze riepen oude stemmen wakker — stemmen van ouderlingen die ons 25 jaar geleden zoveel pijn hebben gedaan. Toen ging het niet over de wederdoop, zoals in het artikel, maar over iets anders: de zekerheid van de vergeving van zonden. 

Toch riep dit artikel dezelfde sfeer op: die van veroordeling.

Toen het pijn begon te doen

Het was het jaar 2000. Ik was verknocht aan mijn Gereformeerde Gemeente. Ik hield van de gemeenschap en van het samen optrekken in geloof. Ik voelde me gezien, had zelfs een bepaalde “status” binnen de gemeente. Je zou me toen gerust kunnen indelen bij de rechterflank. Ook omdat ik onder ds. P. Blok tot bekering was gekomen — dat gaf aanzien. Dan moest het wel echt zijn. Ik schaam me om het zo op te schrijven, maar het is de werkelijkheid.*

Juist omdat ik er zo vol overgave in stond, kwam dat ene huisbezoek zo hard aan. De ouderling vroeg of wij nog wat hadden aan de prediking van onze dominee. Ik gaf eerlijk toe dat ik het moeilijk vond. Wat hij preekte over de rechtvaardigmaking in de vierschaar der conscientie, kon ik niet terugvinden in de Bijbel (maar kende ik wel vanuit de gezelschappen). Ik benoemde dat voorzichtig, maar zijn reactie kwam als een onverwachte donderklap: fel en alles overstemmend.

Twee zinnen sloegen in als een bom:

• “Ik snap niet dat jij aan het Avondmaal durft te komen, wat doe je daar als je zoiets durft te zeggen?”

• “Als je genade kent, heb je geen kritiek op de prediking.”

Het gewicht van een oordeel

In de Gereformeerde Gemeenten heeft het woord van een ouderling of dominee vaak een bijzonder gewicht. Hun oordeel klinkt niet alleen als een persoonlijke mening, maar ook als iets dat rechtstreeks van God afkomstig lijkt te zijn. Psychologisch werkt dat als een soort ‘moreel gezag’ dat diep binnendringt in je geweten. Wel in die van mij tenminste. Het is zo verweven met Gods Woord (met: zo zegt de HEERE) en dat maakt hun woorden extra zwaar en in soms ook verlammend.

Zo voelde het ook voor mij. Vanaf dat moment werd ik losgerukt van de gemeenschap waarin ik altijd mijn thuis had gevonden. De ouderlingen reageerden in heilige verontwaardiging. Er was geen ruimte voor een open gesprek. De boodschap klonk duidelijk: ik hoorde er niet meer bij. Ze konden zich ook niet voorstellen dat wij ons kindje wilde laten dopen, als ik zulke vragen bij de prediking had. Ik was zwanger van ons 5e kindje.

Dat mijn man vragen had bij de prediking zouden ze kunnen begrijpen, maar ik die in de GerGem geboren en getogen was...

Het mechanisme van uitsluiting

Het mechanisme hierachter is helaas niet uniek voor mijn verhaal. In gesloten geloofsgemeenschappen kan een cultuur ontstaan van angst en controle. Elke vraag of afwijkende mening kan dan worden ervaren als een bedreiging voor de groepsidentiteit. Het gevolg is dat leiders niet zoeken naar gesprek, maar naar een snelle afsluiting: uitsluiting of veroordeling. In de sociale psychologie noem je dat volgens mij een ‘in-group/out-group’-mechanisme: wie niet precies binnen de lijntjes past, wordt buiten de groep geplaatst en mag ook geen contact meer hebben met die groep.

De verwoestende kracht van stille censuur

Wat me misschien nog het meest raakte, is dat er nooit een inhoudelijk vervolggesprek kwam. Wel stille censuur. Stille censuur heeft een verwoestend effect weet ik nu. Mensen verliezen niet alleen hun gemeenschap, maar ook een stuk van hun eigen identiteit en veiligheid. Je kunt er geestelijk én psychisch door beschadigd raken. Het is niet voor niets dat sommigen na zo’n ervaring jarenlang hulp nodig hebben om het te verwerken.

In ons geval ging de stille censuur niet over een zonde, maar over het niet eens zijn met de uitleg van de vierschaar der conscientie door de dominee. Daar ga ik vast nog over schrijven, maar ik weet nog niet hoe. Ik moet me door een stapeltje "historische papieren" heenworstelen van de kerkenraad van toen. 

Wat het artikel van ds. Meeuse weer opriep

De toon van ds. Meeuse in zijn artikel in het RD haalde alles weer naar boven. Is het niet de toon die de muziek maakt? Het liet me opnieuw voelen dat de cultuur die dit veroorzaakt, nog steeds bestaat: woorden die mensen diep kunnen breken, zonder  empathie, zonder een weg naar het hart. Je weet wel: als ik de liefde niet had...

Dat ik erover schrijf, ervaar ik niet als ‘de vuile was buiten hangen’. Het is een eerlijk inkijkje in hoe het in sommige gemeenten kan gaan. Het is geen aanval, maar een spiegel. Een stem voor mensen die net als ik buiten de kerk terechtkwamen, zonder dat er iemand voor hen opstond.

Daarom schrijf ik weer

Ik ben weer begonnen met reasearch en schrijfwerk. Omdat het anderen kan helpen die hetzelfde hebben meegemaakt. En om te getuigen dat het mogelijk is om zoiets mee te maken en toch het geloof te behouden. Omdat God nooit loslaat wat Zijn hand begon.

Hoe ik er nu tegenaan kijk

Hoe ik er nu tegenaan kijk, na 25 jaar, is anders dan toen. Ik heb weer leren houden van de ouderlingen die ons zo veroordeelden, en ik heb ze lief met een intense liefde (in Christus Jezus). Juist daarom doet het me zo’n pijn dat ze nooit zijn teruggekomen op hun woorden. Ik had zo graag gewild dat het alles vrede was. Maar ik weet dat een hele kerkenraad koos voor hoe het toen ging, want niemand van hen kwam naar ons toekwam om te zeggen: “Ik was het ertegen, maar…”

Toch hoop ik dat er ooit verzoening komt — herstel en vrede tussen ons. Dat we elkaar weer kunnen zien als broeders en zusters in Christus.

👉 🔜 Wordt vervolgd: als huisbezoek ontspoort.

---

[1] Artikel ds. C.J. Meeuse 
* Hierover komt nog een blog